Broek op Langedijk moet zo rond de jaren dertig van de vorige eeuw zo’n tachtig neringdoenden hebben gehad. Ik heb het in deze niet over winkeliers, want niet elke neringdoende had een winkel, maar handelde vanuit het huis waarin men woonde en waar vanuit ze hun spulletjes verkochten. Naast de bakkers, de kruideniers en slagers waren het veelal weduwen en/of invaliden die met hun handeltje het hoofd boven water probeerden te houden. Veelal ondersteunt door hun kerk en geloofsgenoten.
De kerk was wat dat betreft het enige sociale vangnet voor hen die buiten het arbeidsproces vielen en daardoor geen inkomsten hadden en aangewezen waren op de liefdadigheid en het armenbestuur van de gemeente.
Een groot deel van mijn eigen foto-archief dank ik aan de voormalig postbode en winkelier Piet Schoenmaker uit Zuid-Scharwoude die heel veel fotoboeken had met ansichtkaarten van Langedijk van Noord tot Zuid. Piet heeft me indertijd ook van veel informatie voorzien over de middenstand van Zuid-Scharwoude en ik mocht van hem veel van zijn ansichtkaarten inscannen. Veel van deze foto’s zijn ook terug te vinden in het beeldarchief van Stichting Langedijker Verleden en de foto’s die ik in deze serie gebruik uit 1967 komen bijna allemaal uit hun archief en zijn ooit in opdracht van de gemeente Langedijk gemaakt om het dorpsbeeld van voor de verkaveling te laten vastleggen.
De vrouwen rechts op de foto leunen tegen het van kruidenier K. Bak. Iets verder noordwaarts en tweede huis links op de foto uit 1910 de kapperszaak van Romein. Daarnaast de woning van veldwachter Dirkmaat. Het vierde huis links was het manufacturenwinkeltje van mevrouw Van der Welle. Op de hondenkar zit winkelier Piet van der Molen, met handkar kruidenier Piet Stroo en bakker Arie Blokker met de broodmand.
Of de politieverordening op het rijden met hondenwagens in Broek op Langedijk in 1910 waren veranderd sinds 21 januari 1873 is niet echt duidelijk, maar volgens de politieverordening van 1873 was het volgende van kracht;
Artikel 1. Het is verboden in deze gemeente te rijden met karren, sleden of andere voertuigen met honden bespannen, tenzij deze door geleiders bij het voertuig lopende aan de hand worden geleid.
Artikel 2. Overtreding van deze verordening wordt gestraft met een boete van ƒ 3,–
Bron; LANGEDIJK Herleeft.
Deze foto uit 1930 laat zien hoe het er 20 jaar later uitzag.
Deze foto laat kapperszaak Romein zien in 1967. Rechts daarnaast het huisje waar ooit veldwachter Dirkmaat woonde.
Het uitstekende houten huis links deed tot rond 1850 dienst als Doopsgezinde vermaning, maar verkeerde toen al in erbarmelijke staat. Op 7 november 1858 werd ten zuiden van de dokterswoning een nieuwe vermaning in gebruik genomen. Op de plek van het houten huis is later het consultatiegebouw van het Groene Kruis gebouwd, het huidige Dorpsstraat 215.
Het pand rechts op de foto was in de jaren ’70 van de vorige eeuw de apotheek.
Daarnaast met de witte gevel de woning van Jan Slotemaker en later het woonhuis en werkplaats van aannemer Gerard Jol. De weduwe Bruggencate bewoonde een klein gedeelte van het pand. Door de steeg tussen het eerste en tweede pand kwam je achterom bij haar om petroleum te kopen.
Hier op de foto nog net een stukje te zien van de voormalige apotheek en daarnaast de woning en werkplaats van aannemer Gerard Jol. Eerdere bewoners van het pand van de aannemer waren tuinder Van Heerde en tuinder Bakker. Daarnaast het huis van Ab Koopmans, later Luit Buis met zijn baggerbedrijf. Daarna het reparatiebedrijf van Arnold Wit. Daarnaast bakker Blokker, later Meima en daarna Fillekes.
Recht tegenover het pand van Gerard Jol het Groene Kruisgebouw. Het kubusvormig gebouw staat op de plek van de eerder hier genoemde houten woning die dienst deed als Doopsgezinde vermaning. Hier op de foto is het pand nog volop in gebruik als consultatiebureau van het Groene Kruis, tegenwoordig is het een appartementencomplex van twee woningen.
Op deze foto rechts nog net een stukje van de gevel van Ab Koopmans, later Luit Buis met zijn baggerbedrijf. Daarna het reparatiebedrijf van Arnold Wit. Daarnaast bakker Blokker, later Meima en daarna Fillekes. Daarnaast het recent gesloopte huis, Dorpsstraat 222, manufacturenwinkel van de weduwe Jacob Wagenaar, tot 1926 en daarna verkocht aan De Gier en later van Jan Visser.
Op dit punt gekomen lijkt het of we aan het eind van Broek op Langedijk zijn gekomen, maar door een grillige gemeentegrens liep Broek op Langedijk over het water aan de Voorburggracht nog een stukje door achter Zuid-Scharwoude.
Daarover meer in het laatste deel 22 dat over twee weken verschijnt.
Inmiddels werk ik aan een speciale uitgave over de middenstand van Broek op Langedijk met meer informatie over het wel en wee van de Broekermiddenstand. Op dit moment is nog niet helemaal duidelijk hoe het tijdspad er uitziet, maar het streven is om in oktober 2022 met een eigen Schaduwrijk Langedijkuitgave over de Broekermiddenstand in boekvorm te komen. Na “Aartsrivalen” over de Fa. Gebr. Kloosterboer en hun plaaggeest Fred P. Groot, alias Ewout Speelman, zal dit de tweede uitgave zijn die ik in eigen beheer ga uitbrengen.
“Aartsrivalen” is te bestellen via de boekhandel of, en dat is sneller,
https://www.boekenbestellen.nl/
